Jeśli spotyka Cię krzywda ze strony najbliższych, nie warto udawać, że nic się nie stało. O fizycznym lub psychicznym znęcaniu się muszą zostać powiadomione odpowiednie służby. O co jeszcze warto zadbać, gdy spotyka Cię przemoc w domu?
Statystyki policyjne z ubiegłego roku, dotyczące przemocy domowej, opracowane na podstawie stosowania procedury Niebieskiej Karty wskazują, że odnotowano 92 529 osób poszkodowanych na skutek przemocy domowej. Ofiarami było 67 984 kobiet i 11 030 mężczyzn. Pozostałe to osoby niepełnoletnie. Niestety, te statystyki nie oddają skali problemu przemocy w rodzinie. Szczególnie z uwagi na bardzo niski poziom zgłaszania przemocy domowej przez mężczyzn.
Przemoc domowa w świetle prawa
W Kodeksie karnym przemoc domową definiuje przestępstwo znęcania się opisane w artykule 207, zgodnie z którym: Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Prawo nie precyzuje, na czym właściwie polega znęcanie się. Wyjaśnia jedynie, że może ono przybierać formę nękania fizycznego lub psychicznego, jedną z tych form lub obydwie jednocześnie. Katalog zachowań, które mogą zostać uznane za znęcanie się jest otwarty i wymaga każdorazowej wnikliwej analizy przez sąd.
Zdaniem Sądu Najwyższego, znęcanie się oznacza działanie albo zaniechanie polegające na umyślnym zadawaniu bólu fizycznego lub dolegliwych cierpień moralnych (psychicznych), powtarzających się albo jednorazowych, lecz intensywnych i rozciągniętych w czasie (wyr. SN z 8.2.1982 r., II KR 5/82, OSNPG 1982, nr 8, poz. 114).
Znęcanie się fizyczne i psychiczne
Znęcanie się fizyczne może polegać na zadawaniu bólu fizycznego, przykładowo przez bicie, popychanie, szarpanie, rzucanie przedmiotami, wyrywanie włosów, przypalanie papierosem, oraz przemoc związaną ze sferą seksualną. Zadawanie bólu nie zawsze jednak wiąże się z uszkodzeniem ciała lub z naruszeniem nietykalności cielesnej. O znęcaniu się fizycznym może bowiem decydować sposób traktowania ofiary zmierzający do pogorszenia jej stanu zdrowia, np. poprzez wyrzucanie z domu, głodzenie, odmawianie napojów, narażanie na mróz lub nadmierne ciepło czy polecenia wykonywania upokarzających czynności.
Znęcanie psychiczne polegać natomiast na zadawaniu dotkliwych cierpień, które oddziałują szkodliwie przede wszystkim na przeżycia psychiczne człowieka i na jego samopoczucie. Może ono istnieć przykładowo w sytuacji: gróźb, wyszydzania, lżenia, nieuzasadnionego awanturowania się, upokarzania (szczególnie w obecności innych osób), niszczenia przedmiotów ofiary, znieważania, straszenia, sprowadzania do mieszkania osób nieakceptowanych przez domowników (np. prostytutek czy przestępców). Zachowanie sprawcy nie musi prowadzić do jakichkolwiek obrażeń, aby zostało uznane za znęcanie się. Istotne jest jednak, że sprawca musi podejmować działanie umyślne.
Zawiadomić służby
Gdy dochodzi do przemocy domowej, pierwszym krokiem bezwzględnie powinno być zawiadomienie policji lub prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Zawiadomienie najlepiej złożyć osobiście pisemnie lub ustnie.
Składając zawiadomienie o podejrzeniu popełnieniu przestępstwa, należy pamiętać, aby wskazać wszystkie osoby pokrzywdzone (przykładowo dzieci) oraz wykazać, kiedy przemoc domowa się rozpoczęła, opisać zachowania sprawcy świadczące o przemocy i przedstawić dowody mogące świadczyć o popełnieniu przestępstwa.
Jak udowodnić przemoc w rodzinie
Przed złożeniem zawiadomienia należy zgromadzić wszystkie przydatne dowody. Osoba pokrzywdzona powinna wskazać osoby najbliższe, które mogą być następnie świadkami w sprawie. W szczególności dotyczy to sytuacji, w której były one świadkami psychicznego/fizycznego znęcania się.
Takie okoliczności będą szczególnie cenne, ponieważ źródłem informacji dla sądu będzie wówczas jedynie relacja osoby pokrzywdzonej (która może nie być obiektywna), lecz również zeznania świadków. Poza przedstawieniem naocznych świadków, warto również wskazać na relacje sąsiadów, którzy słyszeli awantury. Co więcej, świadkami w sprawach dotyczących przemocy w rodzinie mogą być również policjanci dokonujący interwencji, dzielnicowi czy kuratorzy.
Do zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa należy dołączyć listę wszystkich świadków w sprawie wraz z adresami ich zamieszkania. Ponadto, do zawiadomienia należy dołączyć istniejące obdukcje i zaświadczenia lekarskie oraz poinformować policję o dodatkowej dokumentacji medycznej pokrzywdzonego, która może znajdować się w szpitalu czy przychodni.
Należy wskazać również, że sprawa została opisana w Niebieskiej Karcie, czyli dokumencie wypełnianym przez funkcjonariusza policji w przypadku stwierdzenia przemocy w rodzinie. Jeżeli istnieją jakiekolwiek inne dowody, takie jak: SMS-y, nagrania, zdjęcia, e-maile itd., należy je również dołączyć. W przypadku gdy osoba pokrzywdzona zasięgnęła pomocy ośrodka interwencji kryzysowej, należy podać kontakt do pracownika ośrodka zajmującego się pomocą osobie pokrzywdzonej.
