„DDA to nie JA”- O dzieciach, które odgrywają oscarowe role w pijanym dom(k)u.

Dorosłe Dziecko Alkoholika czyli DDA to powszechne określenie osób, które osiągnęły pełnoletność ale wychowywały się w domu, w którym przynajmniej jedno z rodziców było uzależnione od alkoholu.

Niezależnie od popularnego użycia tego sformułowania można stwierdzić, że sformułowanie to nie jest określeniem ani zaburzenia osobowości, ani choroby. Niezaprzeczalnie jednak niezaopiekowane może być źródłem zaburzeń osobowości lub generować problemy zdrowotne.

Specjaliści często spotykają się z autodiagnostycznym stwierdzeniem: ”Przyszedłem do gabinetu bo jestem DDA”.

Chciałam Cię uspokoić. NIE JESTEŚ! DDA to nie TY.

Sklejasz się z tą etykietą, gdyż powszechna dezinformacja o BYCIU DDA rzadko jest publicznie dementowana.

Syndrom DDA oznacza zespół cech lub objawów występujących razem, które nabyłeś wychowując się w pijanym domu. Przyjmując te role, które pomagały ci dostosować się do tej trudnej,  nieprzystosowanej do dzieciństwa rzeczywistości.

Role dziecka w rodzinie alkoholowej

Ponieważ bycie dzieckiem rodzica uzależnionego od alkoholu to okoliczności emocjonalnie wymagające, aby poradzić sobie i zneutralizować skutki zachowania rodzica dziecko wchodzi w role pomagające mu przetrwać w dysfunkcyjnym domu.

Wyróżnione są 4 podstawowe role przystosowawcze. Mogą się one przecinać wzajemnie, w zależności od zmiany dynamiki rodziny. Taką zmianą może być na przykład wyjście z domu starszego rodzeństwa. Dziecko może zamiennie przyjmować różne role. Pomaga mu to na bieżąco przystosowywać się do funkcjonowania w rodzinie alkoholowej.

• BOHATER RODZINNY:

Bohaterem rodzinnym najczęściej jest najstarsze dziecko. Gotowe do wyrzeczeń i poświęcenia się na rzecz rodziny. Często rezygnuje z osobistych celów życiowych by opiekować się rodzicami, rodzeństwem lub innymi, współuzależnionymi, członkami patologicznego systemu. Bohater Rodzinny nie mówi ”nie dam już więcej rady”. Niestety mała świadomość własnych potrzeb powoduje, że nie dba o ich zaspokojenie. Na skutek wycofania się pijącego rodzica z życia rodzinnego oraz wewnętrznego poczucia chaosu i zagubienia, podejmuje się nieadekwatnej do wieku, roli współprowadzącego rodzinę. Zastępuje w obowiązkach nieobecnego rodzica. Paradoksalnie jednak, chroniąc rodzinę przed przykrymi skutkami picia rodzica (np. poprzez kontrolowanie ilości wypijanego alkoholu), usprawiedliwiając rodzica przed środowiskiem spoza systemu, a także przejmując role osoby współodpowiedzialnej za system, nieświadomie wspomaga rozwój choroby rodzica, zwiększając mu komfort korzystania z nałogu.

Rola Bohatera Rodzinnego jest najbliższa wzorca współuzależnienia, co w dorosłym życiu może zaowocować podświadomą chęcią kontynuacji tej roli w związku z uzależnionym partnerem.

• MASKOTKA RODZINY/ BŁAZEN

Rolą dziecka maskotki jest łagodzenie napięć rodzinnych poprzez zachowanie, nierzadko przymilne i zabawne, które odwraca uwagę od dramatu toczącego się na domowej scenie. Takie dziecko specjalizuje się w technikach tworzenia miłej atmosfery, która ma stać się alternatywą dla konfliktów między rodzicami czy też toczących się w tle poalkoholowych aktów przemocy. Maskotka Rodziny łatwo identyfikuje się z rolą ulubionego dziecka osoby uzależnionej. Myśli, że jako jedyna może rozchmurzyć go na tyle by złagodzić jego gniew oraz zatrzymać w domu, zapobiegając powtórnemu nadużyciu substancji. Głównym zagrożeniem tej roli jest fakt, iż dziecko nauczyło się ”robić dobrą minę do złej gry” przeżywając w samotności strach przed nieprzewidywalnością pijanego rodzica. Widoczna niespójność zachowań i wewnętrznego nastroju powodują, że Maskotka Rodziny rozbawiając innych, przeżywa często rozpacz i głęboki smutek.

W dorosłym życiu również może używać tych mechanizmów w obawie przed skonfrontowaniem się i pomieszczeniem trudnych dla siebie emocji.

• KOZIOŁ OFIARNY/ BUNTOWNIK

Dziecko obwiniane za konflikty rodzinne, a niejednokrotnie obarczane odpowiedzialnością za picie rodzica, z powodu braku uwagi opiekunów reaguje na tą wyraźną niesprawiedliwość buntem. Jest to swoisty odwet za przedmiotowe traktowanie w środowisku rodzinnym. Kozioł Ofiarny często sprawia duże problemy wychowawcze. Źle się uczy, wagaruje, a w rezultacie wcześnie przerywa edukację. Najczęściej, chociaż nie jest to regułą, aprobaty szuka w grupach kryminogennych. Nauczony patologicznych sposobów radzenia sobie z trudami emocjonalnymi, szybko sięga po substancje psychoaktywne i szybko się od nich uzależnia.

Jest osobą obarczoną najwyższym prawdopodobieństwem przedłużenia międzypokoleniowej „tradycji” budowania dysfunkcyjnego systemu rodzinnego.

• NIEWIDOCZNE DZIECKO/ DZIECKO ANIOŁEK

Nazwa tej roli mówi praktycznie wszystko: niewidzialne dziecko, to dziecko, które stara się być w domu widziane jak najsłabiej. Udając się do świata fantazji, marzeń, książek, muzyki, gier, oglądania telewizji oddala się od życia rodzinnego by swoją obecnością nie przysparzać rodzinie kolejnych, w jego mniemaniu, problemów. Niewidoczne Dziecko przerażone jest otaczającą je rzeczywistością i nie umie poruszać się w domowej przestrzeni. Czując się samotne, łatwiej identyfikuje się z postaciami z książki niż z osobami z rzeczywistego świata. W domu rodzinnym znajduje sobie bezpieczne miejsce, w którym chowa się i izoluje. Staje się wtedy niewidoczne. Z tą rolą najczęściej utożsamia się najmłodsze dziecko w rodzinie. Brak możliwości kształtowania umiejętności sprawia, że jego zasoby do współżycia z innymi ludźmi są mocno ograniczone. Utrwalony w dzieciństwie odruch ucieczki w sytuacjach trudnych emocjonalnie, przeniesiony na dorosłe życie, sprawia, że osoba ta często ucieka w alkohol, leki czy też narkotyki.

Pomaga jej to stworzyć iluzję, że to co trudne i przerażające znika wraz ze stanem upojenia substancją.

________________________________________________________________________________________________________________

Emocjonalne i fizyczne szkody, spowodowane problemem uzależnienia rodzica, nierzadko ujawniają się dopiero po rozpoczęciu dorosłości i samodzielnego życia.

Najczęściej dysfunkcje wyniesione z domu rodzinnego mają swoje odzwierciedlenie podczas prób tworzenia własnych relacji romantycznych oraz w środowisku zawodowym.

Dorosłe Dzieci, z domów warunkowanych przez alkohol, potrzebują wsparcia psychologicznego lub psychoterapeutycznego. Mogą ją znaleźć w profesjonalnych placówkach pomocowych, a także grupach samopomocowych Al-Ateen (grupy dedykowane nastolatkom), a jako osoby pełnoletnie w grupach DDA lub podczas spotkań z psychoterapeutą lub terapeutą uzależnień.